Praca domowa:

1. Ćwiczenia: III/168,2/169
2. Dokończ zdania (w zeszycie): Ulubione kwiaty mojej mamy to ………….. . Ulubiony kolor mojej mamy to ……………. . Ulubiony deser mojej mamy to …………. . Moja mamy w czasie wolnym najbardziej lubi……………….. .Największą radość mojej mamie sprawia kiedy ja …………….. .
3. Przygotować się do testu ze Średniowiecza.

Zagadnienia na test ze Średniowiecza:

1. Zasługi Kazimierza Wielkiego.
2. Wymień 5 -6 najważniejszych wydarzeń historycznych polskiego Średniowiecza. /48
3. Jakie były okoliczności przyjęcia przez Polskę chrztu i jakie było znaczenie tego wydarzenia dla kultury polskiej?/ podręcznik plus notatka( poniżej)
4. Wymień i omów 3 wzorce osobowe Średniowiecza.  Kim był Zawisza Czarny?
5. Kogo nazywamy asceta? Przedstaw treść Legendy o św. Aleksym.
6. Wymień i omów trzy najstarsze zabytki języka polskiego.
7. Dlaczego wśród średniowiecznych utworów „Bogurodzica” zajmuje wyjątkowe miejsce?
8. Czym jest „Dagome Iudex”?
9. “O zachowaniu się przy stole” Przecława Słoty, jako pierwszy polski , podpisany przez autora, utwór o tematyce świeckiej.
10. Co to jest „savoir- vivre?/79

POMOCNIK POWTÓRKOWY

Pierwszym polskim dokumentem jest-DAGOME IUDEX-, w którym Mieszko I oddaje Polskę pod opiekę papieża (około 990 roku).

Chrzest Polski:

https://www.youtube.com/watch?v=aXkg2tcdpB8

Wczesne ośrodki państwowe na ziemiach polskich powstały w połowie IX wieku. Główne plemiona to: Polanie (Wielkopolska) i Wiślanie (Małopolska)

– pierwszy historyczny władca zapisany w dokumentach to Mieszko I

– w roku 965 Mieszko I zawarł porozumienie z czeskim księciem Bolesławem I  (z Przemyślidów), odprawił 7 dotychczasowych żon i poślubił córkę Bolesława Dobrawę (Dąbrówkę). Dzięki temu mógł wraz całym krajem przyjąć od Czechow wiarę w obrządku zachodniorzymskim.

 Chrzest – 966

– Chrzest przyjęliśmy z Rzymu za pośrednictwem Czech

Korzyści:

–weszliśmy w sferę wpływów zachodnioeuropejskich

-język i alfabet łaciński ułatwił przenikanie do Polski dobrze rozwiniętej kultury grecko- rzymskiej

– dwór książęcy uczył się od kościoła sztuki administrowania młodym państwem

– uniezależniliśmy się (na krótko) od Niemców

– zbliżyliśmy się do Czechów, od których przejęliśmy podstawowe słownictwo związane z wiarą (ksiądz, ołtarz, ofiara)

– z jednej strony upadła stara oryginalna kultura słowiańska (zakazano dawnych obrzędów religijnych, śpiewania pieśni pogańskich) , wielu ludzi straciło życie broniąc swych starych wierzeń.

GEOGRAF BAWARSKI– niemieckie dzieło z IX w., zawiera pierwsze polskie wyrazy- nazwy plemion między Wisłą a Odrą (Opolanie, Dziadoszanie)

KSIEGA HENRYKOWSKA-kronika z XIII w., opisująca po łacinie dzieje zakonu cystersów. Zawiera pierwsze polskie zdanie: „Daj, ać ja pobruszę, a ty poczywaj” (daj, ja będę rozcierał ziarno w żarnach, a ty odpocznij- mąż Bogwał do zony

-BOGURODZICA– wersja ustna z XIII w., pisemna z XV. PIERWSZY ORYGINALNY (nie tłumaczony z innego języka) pierwszy utwór w języku polskim o CECHACH ARTYSTYCZNYCH

 – śpiewano ją w ważnych dla kraju chwilach (bitwa pod Grunwaldem w 1410 roku), jest to modlitwa skierowana do Syna Bożego (Chrystusa). Matka Boża i Jan Chrzciciel są pośrednikami między człowiekiem a Jezusem.  Treścią modlitwy są typowe dla Średniowiecza pragnienia: pobożne życie na ziemi, po śmierci pójście do raju.

Śpiewało ją rycerstwo polskie idąc do boju, m.in. pod Grunwaldem i Nakłem. Cała pieśń liczy 20 zwrotek, które powstawały prawdopodobniej od XIII do XIV w. Najstarszy odpis Bogurodzicy, pochodzący z początku XV wieku, znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie.

        – język utworu jest archaiczny– to znaczy, że wyrazy i konstrukcje uległy zmianie, lub wyszły z użycia              

Oryginalna „Księga Henrykowska” jest przechowywana w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. 9 października 2015 r. została wpisana na Światową Listę Programu UNESCO „Pamięć Świata”.

ASCETA – to człowiek, który z własnego wyboru ćwiczył się w cnocie, pokorze. Przykładem ascety w Średniowieczu św. Aleksy.

“Legenda o św. Aleksym” – bohater, rzymski panicz, jest ascetą, który porzucił swoje bogate życie (książęce pochodzenie), zrezygnował z wygód, miłości i rodziny, ubrał się w żebracze ubrania i ruszył w świat, w   podróż ku jednemu celowi -osiągnięciu szczęścia wiecznego (po śmierci).

Mając 24 lata ożenił się na prośbę ojca z królewną Femijaną, ale w noc zaraz po ślubie zostawił żon, ruszył w świat, rozdał wszystko co miał i tułał się po świecie. Pokutował za grzechy, gorliwie wypełnił obowiązki chrześcijanina i cierpliwie znosił biedę, upokorzenia i pogardę. Wrócił do domu i nierozpoznany żył pod schodami dla służby żywiąc się odpadkami (pomyjami. Z tęsknotą czekał na śmierć, która była dla niego tylko przejściem do lepszego życia, tam miał odebrać nagrodę za pełną biedy i cierpienia ziemskie życie. Tak umartwiał się przez szesnaście lat., narażony na ciągłe upokorzenia. Przeczuwając rychła śmierć w liście spisał dzieje swojego życia. Kiedy zmarł w całym mieście rozdzwoniły się dzwony. Jego odejściu do nieba towarzyszyły niezliczone cudy, a wieść o zdarzeniu rozgłaszał mały chłopiec. Do ciała zaczęły nawet przybywać procesje, ponieważ miało moc uzdrawiające. Przybywali kardynałowie, biskupi, kapłani, a nawet sam cesarz. Kiedy zauważono kartkę w jego dłoni wielu próbowało ją wyciągnąć, dopiero jego żonie się udało. I wtedy świat dowiedział się kim był ten żebrak.

Św. Aleksy– swoim życiem potwierdził, że życie ascety jest słuszną drogą. Ponieważ po śmierci przy jego ciele wydarzyły się liczne cuda, potwierdziło to świętość Aleksego i miało zachęcić do naśladowania jego postepowania.

Jest to utwór parenetyczny– ukazuje wzór do naśladowania

“O zachowaniu się przy stole”Przecława Słoty ( WIERSZ O CHLEBOWYM STOLE) / podręcznik str.79

Jest to najstarszy zachowany wiersz polski o tematyce świeckiej i pierwszy utwór, którego autor podpisał się własnym imieniem. Powstał na początku XV wieku, a najstarsza znana kopia została sporządzona ok. roku 1415. Utwór liczy 114 wersów. Tematycznie wiąże się z kulturą dworsko-rycerską; jest literackim świadectwem przejmowania przez polskie dwory możnowładcze obyczajowości feudalnej Zachodu. Wiersz zawiera wskazówki co do kultury biesiadnej oraz głosi cześć kobiety. Autorem był prawdopodobnie Przecław Słota z Gosławic, szlachcic z ziemi łęczyckiej .

Savoir- vivre- zasady dobrego wychowania i ich znajomość

Najpierw Słota zwraca się do Boga o natchnienie, opisuje co jest na stole w czasie uczty wszystko z pola i gospodarstwa- chleb, mięso, piwo., miody). Daje rady jak zachowywać się przy stole.

W Średniowieczu jedzono proste potrawy ze zbóż i zwierząt hodowlanych i dzikich, a także produkty z lasu i sadu/ grzyby, maliny, orzechy, miód, jabłka, śliwki, gruszki, wiśnie, czereśnie. Używano dużo soli do konserwacji jedzenia

Slota zwraca się do rycerzy i władców, aby z szacunkiem i miłością odnosili się do kobiet. Na koniec prosi Boga o miłość i radość.