Zagadnienia do przygotowania na test:
27 kwietnia-OŚWIECENIE
- Rozbiory Polski (który rok, jakie państwa brały udział) I książka str. 207 i 208
- Najważniejsze wydarzenia historyczne polskego Oświecenia / I str. 208
- Wiadomości z ćwiczenia I str. 215
- Przyczyny upadku Polski w XVIII wieku/ I str. 216
- Próby ratowania Polski w XVIII wieku. Zaslugi krola Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wady i zalety króla. I str217 i dalej
Zalety: Starannie wykształcony, w młodości wiele podróżował po krajach Europy Zachodniej, mial dobre maniery, oczytany, dążył do rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju. z jego inicjatywy przebudowano zamek królewski, wzniesiono zespół pałacowy w Łazienkach. Był mecenasem nauki, literatury i sztuki.elegancki,elokwentny
Osiagniecia:
- Największym sukcesem dążeń reformatorskich króla stało się uchwalenie podczasSejmu Czteroletniego w 1791 Konstytucji 3 Maja.
- 1765 z inicjatywy króla powołano Szkołę Rycerską.
- – organizowal obiady czwartkowe,spotkania elity intelektualnej( miedzy innymi Ignacy Krasicki)
- Za jego panowania powstal Teatr Narodowy, czasopismo MONITOR
- Z jego inicjatywy powstala KomisjaEdukacji Narodowej( pierwsze w Europie ministerstwo oswiaty)
- Utworzona Towarzystwo do Ksiag Elementarnych( przygotowalo podreczniki)
- Sprowadzal do Polski wloskich malarzy ( Canaletto, Bacciarelli)
Wady krola: slaby character , brak silnej woli, , niemoralnosc, uleganie wplywom carycy Katarzyny
6. Obiady czwartkowe u krola St. A. Poniatowskiego.
7. Co to jest bajka? I str. 232
8. Alegorią czego jest bajka Ignacego Krasickiego „Ptaszki w klatce”? Powiedz kilka słów o jej autorze./ OŚWIECENIE I-227-233
“ Czegóż płaczesz- staremu mówił czyżyk młody-
Masz teraz lepsze w klatce niż w domu wygody.
Tyś w niej zrodzon- rzekł stary- przeto ci wybaczę;
Jam był wolny, dziś w klatce – i dlatego płaczę”.
ALEGORIA ( bajek)-opowiadanie lub obraz, które w całości ma znaczenie przenośne( metaforyczne).
BAJKA- to utwor dydaktyczny( pouczajacy), wywodzi sie ze starozytnosci( EZOP), boh. bajek sa zwykle zwierzeta, ktore posiadaja cechy ludzkie, balka konczy sie MORALEM, ktory zawiera jakas nauke, przeslanie.
KRASICKI ( najwybitniejsza postac polskiego OSWIECENIA)– pisal bajki obyczajowe, polityczne i spoleczne
ALEGORIA ( bajek)-opowiadanie lub obraz, ktore w calosci ma znaczenie przenosne.
“ Ptaszki w klatce”- bajka polityczna, ma forme dialogu ( rozmowy ) toczonego przez 2 czyzyki, jest ALEGORIA- przedstawiajaca obraz narodu polskego w sytuacji porozbiorowej
- Mlody ptak dziwi sie starszemu, ze jest smutny, nie rozumie placzu towarzysza zamknietego w bezpiecznej klatce z pozywieniem
- Mlody czyżyk uważa klatke za swoj dom, bo sie w niej urodzili wychowal nie znajac zycia na wolnosci
- Stary ptak,teskniacy za wolnoscia, chce sie wyrwac ze swego wiezienia(klatki)
i tlumaczy mlodemu:” Tys w niej zrodzon(…)Jam byl wolny i dlatego placze”
- Bajka ta nawiazuje do losu Polakow w czasie rozbiorow Polski (1772, 1793,1795). Starsze pokolenie, pamietajace czasy wolnosci, nie moze pogodzic sie z faktem, ze ojczyzna nie moze podniesc sie z upadku, celem ich zycia jest odzyskanie utraconej niepodleglosci
9. Jak doszło do powstania polskiego hymnu narodowego?( tytul, autor słów, od kiedy jest hymnem. Pomocne bedzie ćwiczenie 3 I książka str. 280
ROMANTYZM / na 4 maja
- Powstanie listopadowe i jego skutki./ II str.5-7
- Czym byla”wielka emigracja” ? II str. 6
- Kto to jest wieszcz? Wymień 3 wieszczów polskiego Romantyzmu.
- Co to jest ballada? Przedstaw treść jednej z ballad Adama Mickiewicza („ Romantyczność”, „ Świtezianka” .). Jak morał płynie z tych ballad?/ ROMANTYZM II-30, 40 plus zeszyt;Ballada-Utwór wierszowany, nawiązujący do opowieści ludowych. Łączy elementy 3 rodzajów literackich- epiki, liryki i dramatu.
“ Ballady i romanse”- zbior utworow mickiewicza, ktorych wydanie (!*@@) wize sie z pocz. Romantyzmu w Polsce. Jest to manifest “mlodych’, zawiera sie w nich caly swiatopoglad romantykow( sposob na postrzeganie swiata0.
“ROMANTYCZNOSC”-manifest polskiego Romantyzmu
“ Miej serce i patrzaj w serce”, Swiat materialny ( zdaniem poety)mozna poznac rozumem, a swiat duchowy- czuciem i wiara
- Mieszkancy miasteczka obserwuja zachowanie mlodej dziewczyny Sa wsrod nich narrator i Starzec. Dziewczyna zachowuje sie jak oblakana. Jej ukachany zmarl dwa lata wczesnie I wydaje sie jej, zeprzychodzi do niej z zaswiatow. Karusia mowi do niego I prosi by ja zabral ze soba. Dla niej i dla obserwujacych ja prostych ludzi jest jasne, ze zycie pozagrobowe istnieje a milosc jest ta wartoscia, ktora otwiera drzwi miedzy naszym swiatem I swiatem zmarlych. Jesli Karusia i Jas naprawde sie kochali, nic dziwnego, ze chlopiec odwiedza ukochana.
- Innego zdania jest Starzec, ktory uparcie twierdzi, ze dziewczyna jest oblakana a ludzie poddaja sie jej slowom i wierza w to co ona mowi wbrew rozumowi.
- Wedlug ludowych wierzen, milosc jest uczuciem ponadczasowym, nie moze jej wiec przerwac nic, nawet smierc, dlatego Karusia oczami duszy widzi swego ukochanego, rozmawia z nim i jest nieszczesliwa, gdy ranne pianie koguta wzywa ducha Jaska z powrotem w zaswiaty. Ludzie patrza na zrozpaczona dziewczyne, ale nie probuja interweniowac, ze zrozumieniem wspolczuja Karusi respektuja( zgadzaja sie z…) prawa rzadzace fantastycznym swiatem zjaw i duchow.
- Do dyskusji wlacz sie sam narrator- romantyk, ktory przyznaje racje ludowi, akceptuje jego uczucia i wiare narzedzie poznania swiata i czlowieka, sprzeciwia sie tym samym i neguje rozumowe metody poznania Starca, ktory zna jedynie “martwe prawdy”. Narratora martwi, skostnialy racjonalizm( poznanie rozumowe) nie pozwoli mu nigdy poznac swiata.Poeta wspolczuje mu I daje rade; “ Miej serce i patrzaj w serce”.
“SWITEZIANKA”- kara za wiarolomstwo(zlamanie danego slowa)
“ Wszak, kto przysiege naruszy, /Ach biada jemu za zycia, biada / I bada jego zlej duszy”
- Nad brzegami jeziora Switez, w swietle ksiezyca spaceruje chlopiec z dziewczyna, zdaja sie byc w sobie zakochani- na karmi go malinami, on zbiera kwiaty do jej wianka. Chlopiec jest strzelcem , dziewczyny nikt nie zna..
- Mlodzieniec prosi dziewczyne, by zdradzila mugdzie mieszka, chce sie z nia ozenic , aby razem zamieszkali. Dziewczyna zada przysiegi milosci, jest podejrzliwa nie do konca wierzy chlopcu. Ten sklada jej przysiege. Dziewczyna grozi mu, ze jesli za jej zlamanie grozi mu kara.
- Rozstaja sie. Dziewczyna znika , a chlopak biegnie do domu. Nagle zaczyna obserwowac niezwykle zjawiska. Wody jeziora rozsteouja sie, a na falach pojawia sie piekna kobieta, ktora wabi ( zaprasza) go do siebie. Strzelec poddaje sie jej czarodziejskiej mocy I ulega pokusie. Gdy jest juz blisko kobiety (rusalki), nagle rozpoznaje w niej swoja ukochana spod lasku. Ta , wzburzona przypomina mu oprzysiedze I zapowiada jego zgube. O chwili jezioro pochlania chlopca i nieznajoma kochanke. Od tego czasu mozna zobaczyc” pare znikomych cieni”- dziewczyna , ktorz plasa po jeziorze I strzelca jeczacego pod drzewem.
- Okolicznośc i powstania „Pana Tadeusza”. Czas i miejsce akcji, glówni bohaterowie , 3 glówne wątki(plots). Co to jest epopeja?„Pan Tadeusz”–powstal w latach 1832-34
Geneza- doświadczenia i obserwacje Mickiewicza podaczas jego zycia w Paryzu( Wielka Emigracja), był rozczarowamu kłótniami i zachowaniem polskiej emigracji, chciał uleczyć Polakow. Tesknota wygnanca za ojczyzna wywolala w nim teskanate i wspoamnienia kraju lat dziecinnych, Polski szlacheckiej odchodzącej w przeszlosc.
TLO HISTORYCZNE-/ kampania Napoleona i wkroczenie wojsk na Litwe/ związane było z nadziejami Mickiewicza na uwolnienie Polski od zaborcow i możliwość jego powrotu do ojczyzny.
MIEJSCE AKCJI- dwor sedziegow Soplicowie, pobliski zrujnowany zamek należący do rodu Horeszków, zaścianek szlachecki w Dobrzynie.
WATKI: miłosny- Tadusz i Zosia, Telimena
Polityczny:dzialalnosc ksiadza Robaka i przygotowanie powstania narodowego na Litwie
Spor o zamek-sedzia Soplica kontra hrabia Horeszko
Bohaterowie- Jacek Soplica( ksiądz Robak), Tadeusz Soplica- syn Jacka, Sedzia Soplica- brat Jacka,Telimena( krewna Soplicow), Zosia Horeszkowna, hrabia( krewny Horeszkow), Wojski( przyjaciel Sedziego), Rejent, Asesor, , Gerwazy(sluga Horeszkow), Protazy( sluga sędziego), Jankiel, zyd patriota, wykonawca słynnego koncertu na cymbałach, BOHATER ZBIOROWY- SZLACHTA polska
- Twórcy filmu „Pan Tadeusz”( reżyseria, muzyka, aktorzy).
- Losy Jacka Soplicy.